चितवन । बुधबार बाट दुई हात्ती खगेन्द्र र रुद्रकली आफ्नै जन्मथलोबाट टाढा, मानवले उपयुक्त ठानेको नयाँ परिवेशमा बाँच्न बाध्य भएका छन् । कुनै समय शिकार कूटनीति चल्तीमा थियो, त्यो इतिहास बनिसकेको छ । अहिले विश्वमा ‘उपहार कूटनीति’ प्रचलनमा छ ।
नेपालले पनि २०४४ सालमा थाइल्याण्ड र भारतबाट एक दर्जन हात्ती उपहारमा ल्याएर चितवनको सौराहा–खोरसोरमा हात्ती प्रजनन केन्द्र सञ्चालन सुरु गरेको थियो । सोही केन्द्रमा जन्मिका ६९ छावामध्ये खगेन्द्र र रुद्रकली अब नेपालको तर्फबाट कतारलाई उपहार स्रूप प्रदान गरिएका हुन् ।
हात्ती उपहारको विषय विगत ६–७ वर्षदेखि चर्चामा रहँदै आएको थियो । २०८१ साल वैशाखमा कतारका राजा नेपालको औपचारिक भ्रमणमा आएपछि यो विषयले मूर्त रूप लियो । त्यसपछि खोरसोरमा रहेका यी दुई हात्ती ट्रकमार्फत भैरहवा विमानस्थल पुर्याइए । उनीहरू बसेका विशेष खोरसहित कतारबाट आएको कार्गो विमानले हात्तीहरूलाई अलखोर चिडियाखाना पुर्याएको हो ।
यस विषयमा सार्वजनिक भएका दृश्य र समाचारप्रति नेपाली समाजमा मिश्रित प्रतिक्रिया देखिएको छ । कतिपयले हात्ती उपहार दिनु गलत भएको बताएका छन् भने केही संस्थाहरूले यसलाई नैतिक र कानुनी प्रश्नसँग पनि जोडेका छन् । यद्यपि, हात्ती जस्ता संरक्षित वन्यजन्तुको ओसारपसार साइटिस महासन्धिअन्तर्गत पर्ने भएकाले यो प्रक्रिया दुई देशका सरकार वा नेताको इच्छामात्रैमा हुने विषय होइन । यसका लागि लामो तयारी र कानुनी प्रक्रिया पूरा गर्नुपर्ने हुन्छ ।
हात्तीहरूको हवाई यात्राले देशभर बहस जन्माए पनि यसलाई सरकार–सरकारको तुलना वा राजनीतिक दृष्टिकोणबाट मात्र विश्लेषण गर्नु उपयुक्त नहुने सरोकारवालाहरूको भनाइ छ ।
यसबीच, चितवन क्षेत्र भने अपवादबाहेक प्रायः मौन देखिएको छ । हात्ती पठाउने दिन सौराहामा आयोजित विदाइ कार्यक्रममा चितवनका प्रमुख जिल्ला अधिकारी गणेश अर्यालको सक्रिय भूमिका रहेको बुझिन्छ । यसअघि पनि दुई टुहुरा गैँडा सदर चिडियाखाना पठाइएका घटनामा चितवनमा खास प्रतिक्रिया नआएको उदाहरण छ ।
यसले निकुञ्ज प्रशासन र स्थानीय सरोकारवालाबीच यस्ता संवेदनशील विषयमा पर्याप्त अन्तरक्रिया नहुने हो कि भन्ने प्रश्न उठाएको छ । आगामी दिनमा यस्ता विषयमा पारदर्शिता, संवाद र स्थानीय सहभागिता बढाउन आवश्यक देखिन्छ ।
—
यदि तपाईं चाहनुहुन्छ भने
* अझ **छोटो समाचार**,
* **DhadingNews स्टाइल हेडलाइन**,
* वा **सम्पादकीय/विश्लेषणात्मक लेख** पनि तयार गरिदिन सक्छु।
खबरसाइट डट कम (www.khabarsite.com) तपाईँको आफ्नै खबर साइट हो । हामी कुनै पनि आग्रह र पूर्वाग्रहरहित भएर हरेक पल सत्य तथ्य निष्पक्ष खबर पस्कने जमर्को गर्छौँ । हाम्रो यस स्वतन्त्र अभियानमा तपाईँको साथ अपरिहार्य छ ।
